ONVINDBAAR. VERDWENEN AMERIKAANSE ATOOMBOMMEN (1950-1980)

“THE SAVANNAH TIMEBOMB”

Toen de Koude Oorlog na de 2e Wereldoorlog en Korea vorm kreeg, ontspon zich een mondiale wapenwedloop, waarbij nucleaire wapens centraal stonden. Het is dan ook een mirakel, dat de wereld aan een nucleaire catastrofe is ontsnapt. Die mogelijkheid bestaat echter nog steeds. Minder bekend is dat de Amerikaanse Luchtmacht in die periode atoombommen is kwijtgeraakt en dat sommigen nog steeds niet zijn teruggevonden. Op 13 februari 1955 liet een brandende bommenwerper een atoombom vallen in de oceaan, ter hoog-te van de staat Washington. In 1956 vertrokken 4 B-47, bommenwer-pers, uit Marokko. Een van hen heeft twee atoombommen aan boord. Het vliegtuig verdwijnt spoor-loos en ondanks intensieve zoektoch-ten in de Oceaan en de Sahara ontbreekt van het vliegtuig, de be-manning en de twee atoombommen elk spoor. In 1962 vliegen de moto-ren van een B-52 in brand. Volgens procedure laat de piloot de lading, twee waterstofbommen, vallen. Een ervan is nooit terugge-vonden. Dit zijn slechts een paar van de tientallen ongelukken, die zich met atoomwapens hebben voorgedaan. De Amerikaanse lucht-macht was in de periode van de Koude Oorlog verdeeld in twee kampen. Het “Strategic Air Command” had de taak om terug te slaan, mochten de Russen raketten lanceren. SAC had voortdurend honderden vliegtuigen in de lucht of op de grond paraat staan. Deze maakten regelmatig aanvalsvluchten op Amerikaanse steden, die de rol van Russische militaire doelen speelden. Hiertegen over stond de “Tactical Air Command”. Hun vliegtuigen en raketten hadden tot taak de vijandelijke bommenwerpers te onderscheppen en te vernietigen. Om alles nog echter te maken, vervoerden de bommenwerpers “op scherp staande” atoomwapens. Boven de hoofden van de onwetende Amerikanen en Europeanen speelde zich een kolossaal oorlogsspel af, waarin regelmatig slachtoffers vielen en bommen verdwenen. Tot 1980 vond gemiddeld 1x per jaar een ongeval plaats, waarbij een atoombom betrokken was.

Op 4 februari 1958, om negen uur 's morgens vertrekt een B-47 bommenwerper uit Florida met als doel een atoombom af te werpen op Redford (Virginia). Piloot luitenant Richardson is een ervaren piloot, met ervaring uit de Tweede Wereldoorlog. Ervaring, die later nog van pas zou komen. Aan boord: een Mark-15, het nieuwste type atoombom. Vele malen krachtiger, dan de bommen, die op Nagasaki en Hirosjima zijn geworpen in 1945 (1,5 megaton). In 1954 is de bom op het Bikini-atol beproefd. Richardson en zijn beman-ning maken onderdeel van de 19e groep aanvalsbommenwerpers en namen die dag deel aan een complexe oefening. De B-47 speelde hierbij de rol van een Russisch vliegtuig, dat het Amerikaanse luchtruim was binnen gedrongen. Na een zig-zag koers over de VS, waarbij het toestel in de lucht werd bijgetankt, zette men koers op Redford (Virginia), om daar de bom te laten vallen. Tegelijker-tijd met de B-47 kreeg een groep Sabrejets in South-Carolina opdracht dit toestel te onderscheppen en zo nodig neer te halen. Luitenant Clarence Stewart bestuurde een van deze straaljagers. Richardson besluit de oefening met een duikvlucht op Redford, de afwerppro-cedure wordt geoefend en de B-47 maakt zich uit te voeten, om aan de kracht van de explosie te ontkomen. Als het werkelijkheid was geweest. Met de bom nog aan boord, maakt Richardson aanstalten om naar de thuisbasis terug te keren. Hun oefening zit er op. Voor de Sabrejet-piloot Stewart evenwel nog niet. Hij achtervolgt nog steeds een vliegtuig, dat hij voor een Russische bommenwerper houdt. Door de afgenomen waakzaamheid op de B-47, (en door achteraf geconstateerde mechanische defecten, is het de onwetendheid bij Stewart, dat de oefening is afgelopen, waardoor een ramp plaatsvindt. Plotseling ziet de 24-jarige luitenant de B-47 voor zich opdoemen. Hij probeert het toestel te ontwijken, maar dit mislukt. Zijn linkervleugel slaat een gat in de vleugel van de B-47, die een benzinetank verliest. Het toestel van Clarence Stewart breekt in stukken, de schietstoel redt hem het leven. De bommenwerper is zwaar beschadigd, maar de bemanning weet het toestel in de lucht te houden. Lang zal dit echter niet mogelijk blijven. Noodgedwongen moet Richardson zijn lading dumpen, voordat hij mag landen. Dit doet hij ter hoogte van Savannah (Georgia), waar de bom naar alle waarschijnlijkheid in een waterrijk moerasgebied of in de Atlantische Oceaan is terechtgekomen. De bom staat op scherp. Achteraf blijkt het een wonder, dat Richardson het toestel nog aan de grond heeft weten te zetten, zo groot waren de beschadigingen. Gedurende drie weken zoekt de Marine intensief naar de verloren bom. Dan breken ze de zoektocht af. De bevolking krijgt te horen, dat de onvindbare atoombom geen enkel gevaar voor mens en omgeving vormt. Dit wordt aanvankelijk geslikt.

Een atoombom is opgebouwd uit een kern van plutonium, met daaromheen een ontstekingsmechanisme bestaande uit explosieven (TNT). Deze drukken het plutonium samen, waarop de kernexplosie volgt. Er zijn nog drie incidenten nodig, voordat het Pentagon oefenvluchten met atoomwapens verbied. Op 11 maart 1958 verloor een B-47 een kernwapen, waarbij de TNT tot ontploffing kwam, die krater sloeg van 25 meter breed en 3 meter diep en de omgeving in een maanlandschap veranderde. In januari 1966 verloor een B-52 4 waterstofbommen boven de kust van Spanje. Twee bommen explodeer-den, waardoor een groot gebied met plutonium werd verontreinigd. 1400 ton verontreinigde aarde en planten werden naar de VS getransporteerd, net als de 10.500 ton zwaar verontreinigde sneeuw en aarde na een crash in de buurt van Thule Airforce Base, op Groenland. Het giftige afval wordt verbrand in een afvaloven in de buurt van Savannah (Georgia).

 

Het standpunt van de Amerikaanse overheid is, dat de bom bij Savannah geen gevaar oplevert. Toch zijn de stromingen in de Oceaan onvoorspelbaar. In de buurt van voormalige militaire oefengebieden, duiken regelmatig explosieven, bommen en raketten op de stranden op. In 1997 vonden wandelaars in Florida, op het strand een stuk van de verongelukte Challenger gevonden; bijna 40 kilometer verwijderd van de plaats van het ongeluk. Op de stranden van Schotland spoelen regelmatig bommen en granaten aan, die na de 2e Wereldoorlog in zee zijn gedumpt. Officieel zijn de Amerikanen 2 atoombommen kwijt, waaronder die bij Savannah. Er is echter bewijs van tientallen incidenten. Tegelijkertijd speelden de Russen hetzelfde oorlogsspel, net als de NAVO-vliegtuigen boven Europa. Officieel zijn hierbij geen ongelukken gebeurd.