DE BETEKENIS VAN DE PLAATSNAAM HARLINGEN

Friesland is een van de regio's in de Europese unie, die zich profileert met zijn eigen streektaal. Kenbaar wordt dit onder meer in de straatnamen, maar duidelijker nog door de plaatsaanduiding. Plaatsnamen worden steevast in het Frysk en in het “Hollands” vermeld. Ook hierin wijkt Harlingen af. De aanduiding “Harns” is geen Fries, maar volgens de plaatselijke historisch deskundigen, een eigennaam. Ook Harlingen verwijst naar een dergelijke stam-/familienaam. Ditmaal gaat het niet om het geslacht Harns, maar om de familie Harlinga, die zelfs een “state” (versterkte boerderij/hof) op of nabij Almenum zouden hebben bewoond.

Almenum was niet ommuurd en dus een dorp of vlek. Maar door de combinatie van religie en handel groeide het uit. Zeker toen de waterwegen werden verbeterd en de Noordzee gemakkelijk te bereikbaar werd (rond 1200), werd Harlingen een dynamisch economisch centrum en een transitohaven. Ook lag het aan oude pelgrimswegen. De uitbreiding naar het Noord-Westen (bewoning, overslag, havenfaciliteiten, sassen) verwierf de naam “Harlingen”. De stadsgeschiedenis vermeldt een notitie in Deense logboeken uit de 12e eeuw van een schip (een fluit) uit “Herlinghe”. Er waren dus al vroeg contacten in het Noorden.

De “geaccepteerde” uitleg van onze plaatsnaam is uiterst discutabel. Waarschijnlijker verwijst “Harlingen” naar een eigennaam en wel naar die van een Noormannen-leider genaamd Harald.
Toen de invallen van de Vikingen toenamen, waren lokale machthebbers gewoon gebied en macht toe te wijzen aan andere groepen Noormannen, onder voorwaarde dat ze het gehele gebied tegen plunderaars zouden beschermen. Dit gebeurde in Engeland, waar zelfs tweeling-dorpen (Engels – Viking) ontstonden, op het huidige Wieringen, aan de Noord-Duitse kust (Harlingerland) en op een paar honderd meter van Almenum.

Invallen van Noormannen waren niet alleen strikte militaire operaties “om het gewin”, maar soms ook complete volksverhuizingen. De Noormannen stichtten Moskou, Dublin en Harlingen! In de 10e eeuw werd de opmars van Vikingen in Engeland tot staan gebracht. Het leger van de Vikingen onder leiding van Harald (!) werd verslagen. Het is zeer wel mogelijk, dat restanten van Haralds troepen, met slaven, vrouwen en kinderen, zich terugtrokken en uiteindelijk Almenum bereikten. Het kan ook voor de 10e eeuw hebben plaatsgevonden, toen de Heren van Almenum Noormannen ter verdediging inhuurden en hen landrechten gaven.

HARLINGEN: Het tweede gedeelte van de stadsnaam is Noord-Europees: “linggi”, wat zoveel wil zeggen als “toebehorend aan, in dit geval aan Harald”. Het waren de eerste “migranten”, die Harlingen absorbeerde en die voor een economische “boost” zorgden. Harns zou dan kunnen verwijzen naar “typisch voor” of “eigen” aan de cultuur en traditie van dit bijzondere gebied, waar autochtone Friezen samenleefden met (import-)Noormannen.